“Strah od stomatologa” jedan je od cesto navodjenih razloga za neredovne preglede ili neblagovremene intervencije koje pacijenti navode. Oko 70% ljudi ima ovaj strah. Javlja se u oba pola i u svim zivotnim dobima.

Razliciti nivoi straha i njegove razlicite manifestacije bitno uticu na obim i kvalitet rada stomatologa. Dobra saradnja sa pacijentom i uspostavljeni sistem povjerenja preduslovi su kako za uspjeh preventivnih programa tako i za efikasnost terapijskih procedura.

Zato je od izuzetne vaznosti upoznati se sa osnovnim pojmovima o strahu, prepoznati mjesta i nacin kako da se on prevazidje ili ublaži i time omoguci kvalitetna stomatoloska zaštita pacijenta.
Etiologija straha od stomatoloških intervencija je razlicita. Neprijatno iskustvo ispoljeno ili prezentovano u porodicnom okruženju negativno utice na formiranje stavova dece i na “transfer” straha kroz generacije što svakako ima za posljedicu “propadanje” zuba oslovljeno kao”genetika”.
Istrazivanja su pokazala da je 50-85% djece koja se boje stomatologa imalo negativno stomatološko iskustvo. Uglavnom su to djeca koja neredovno posjecuju stomatologa i koja dolaze u terminalnim stadijuma bolesti tj. sa bolnim stanjima vezanim za pulpnu patologiju ili sa otocima,poslije trauma i sl. U takvim slucajevima i same stomatoloske intervencije su neprijatne, cesto bolne kako zbog otezanog pristupa tako i zbog slabijeg dejstva lokalnih anestetika na mjestima pojacane inflamacije. Samim tim bolna intrervencija imace za posljedicu neprijatno iskustvo i pojacavanje vec prisutnog straha.

Drugi razlozi koji dovode  do straha su najcesce strah od boli, strah od injekcije koja se daje radi apliciranja anestetika, strah od gubitka kontrole tokom stomatoloske intervencije. Neki imaju strah od kritike stomatologa i da se osramotiti zato sto imaju pokvarene zube ili neprijatan zadah iz usta.

Sto god da je uzrok, obicno su to neki strahovi koji vuku korijene od ranije, pa cak i samo prepoznavanje specificnog mirisa u stomatoskoj ordinaciji ili zvuka medicinskih instrumenata moze da pokrene strah. Ako je strah veceg intenziteta to moze dovesti do izbjegavanja odlaska stomatologu, i to mnogobrojnih komplikacija sto se tice zdravlja zubi i usta i nepovoljnog zadaha iz usta. Infekcije i bolesti zuba mogu dovesti do iscrpljivanja imunoloskog sistema i biti uzrok nekih tjelesnih bolesti ili dovesti do pogorsanja vec postojecih. Psiholoske posljedice na samopouzdanje zbog pokvarenih zubi i „ruznog”osmijeha mogu biti velike.

Strahovi mogu biti od manjih pa do jako izrazenih i do fobicnih, kada se izbjegava odlazak stomatologu.  Blazi strahovi se prevazilaze uz pomoc stomatologa. Ako se radi o fobijama potrebna je pomoc strucnog lica (psihijatra ili psihologa) koji ce vam uz pomoc kognitivno bihejvioralnih tehnika pomoci da prestanete izbjegati odlazak stomatologu i oslobodite se straha. U lijecenju ovih fobija najbolje pomaze tehnika sistematske desenzitizacije, tj postepenog izlaganja, prvo u imaginaciji a poslije i uzivo. Neki preporucuju i sedaciju prilikom tezih intervencija.

Par savjeta za samopomoc kod blazih strahova:

• Suocite se sa svojim strahovima postepeno, i pocnite prvo sa situcijama kojih se najmanje plasite. Kad savladate strah u toj situaciji predjite na situaciju koje se malo vise plasite i tako nastavite uporno vjezbanje u sledecim novim situacijama dok se potpuno ne oslobodite straha.
• Naucite kako da se opustite. Ima raznih rehnika za opustanje pa mozete da izaberete neku koja vam najvise pomaze.Posebno su korisne tehnike disanja kada se skoncentrisete na disanje par minuta.
• Prije intervencije sjedite par minuta na stomatoloskoj stolici da se malo naviknete.

• Idete na konsultativne ili preventivne preglede bez intervencije kod vise stomatologa da bi vam se smanjila napetost.
• Provjerite da li su vasa negativna uvjerenja vezana za stomatoloske intervencije realna, logicna i korisna za vas. Nemojte odlagati odlazak stomatologu, jer ce poslije biti samo jos teze. Podsjetite se na sve korisne aspekte odlaska stomatologu. Npr da ce vas osmijeh biti ljepsi i samopouzdanje vece.
• Porazgovarajte sa svojim stomatologom o tome cega se plasite, pitajte da vam objasni ono sto vam je nejasno. Dogovorite neki znak kojim cete pokazati stomatologu da zelite pauzu ili da vas boli.
• I pazljivo birajte stomatologa koji vam odgovara.

Pise: dr Aleksandra Milijevic

stomatoloska ordinacija ELLA DENTAL Beograd